Disleksi Tanımını Güncellemek

Blogumda zaman zaman bazı bilimsel makalelerin özetlerini sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu sayede sadece internette bulunan ve tekrar eden bilgiler yerine yeni olasıklıkları bilgileri ve fikirleri anlayacağız.

Disleksinin tanımın sorgulayan bilimsel bir makale

The critical role of instructional response in defning and identifying students with dyslexia: a case for updating existing defnitions

Yazarlar Sharon Vaughn  · Jeremy Miciak  · Nathan Clemens  · Jack M. Fletcher

Yayın yılı 2024

Özet

Disleksi, bir okuma ve yazma güçlüğü olarak tanımlanır. Ancak son araştırmalar, etkili okuma öğretiminin disleksili tanısında kritik bir rol oynadığını gösteriyor. Çok katmanlı destek sistemleri (MTSS) bağlamında, disleksilı öğrencileri tanımlamak ve belirlemek için yeni bir "hibrid" model öneriliyor.

Bu model, düşük okuma başarısı, kaliteli öğretime yetersiz yanıt ve dışlayıcı faktörlerin yokluğu gibi unsurları içeriyor. MTSS'nin iyi uygulandığı okullarda, değerlendirme, öğretim, müdahaleler ve prosedürlerin okul veya ilçe planına ne ölçüde uyduğunu ölçen veriler toplanıyor. Önerilen "hibrid" yöntem, geçerli karar verme için güçlü kanıtlar sunuyor ve müdahaleyi doğrudan bilgilendiriyor.

Kanıtlara dayanarak, disleksi, kanıta dayalı öğretime yetersiz yanıt verme ile birleşen tek kelime okuma ve yazma konusunda belirli eksiklikleri olan bireyler olarak tanımlanabilir. Bu revize edilmiş tanım, bireyleri disleksili olarak tanımlamada etkili okuma öğretiminin kritik rolünü vurguluyor. disleksiyi daha iyi anlamak ve tanımak, bu öğrencilere daha iyi destek sağlamak için önemlidir.

Bazı Disleksi Tanımları

Makale disleksi tanımlarını çeşitli yetkili kaynaklardan derleyerek sunuyor. Tanımlar, disleksinin karmaşıklığını ve fonetik işlemedeki güçlüklere vurgu yapıyor.

First Step Act Tanımı

First Step Act, disleksiyi, zekâ düzeyi daha iyi okuyucu olmaya uygun olan bireylerin okumada beklenmedik güçlük yaşaması olarak tanımlıyor. Bu güçlük, konuşma, okuma ve yazma yeteneğini etkileyen fonetik işlemedeki zorluklardan kaynaklanıyor (Cassidy, 2019b).

Uluslararası Disleksi Derneği (IDA) Tanımı

IDA'ya göre disleksi, nörobiyolojik kökenli özel bir öğrenme güçlüğüdür. Doğru ve/veya akıcı kelime tanıma, kötü yazım ve kod çözme becerileri ile karakterize edilir. Bu zorluklar, genellikle dilin fonetik bileşenindeki eksiklikten kaynaklanır ve diğer bilişsel yetenekler ve etkili sınıf içi öğretim ile ilişkili değildir (Lyon vd., 2003).

Birleşik Krallık Tanımları

**Britanya Disleksi Derneği (BDA), disleksiyi okuryazarlık ve dil becerilerinin gelişimini etkileyen özel bir öğrenme güçlüğü olarak tanımlıyor. Fonetik işleme, hızlı adlandırma, çalışma belleği, işlem hızı ve bilişsel yeteneklere uyum sağlayamayan becerilerin otomatik gelişimi ile karakterize edilir (BDA, 2007).

Rose Raporu (2009) ise disleksiyi, doğru ve akıcı kelime okuma ve yazma becerilerini etkileyen bir öğrenme güçlüğü olarak tanımlıyor. Fonetik farkındalık, sözel bellek ve sözel işlem hızı güçlükleri karakteristik özellikleridir. Disleksi, entelektüel yetenek yelpazesinde görülür ve kesin sınırları olmayan bir süreklilik olarak düşünülür.Bu tanımlar, disleksinin nörobiyolojik temelini ve fonetik işlemenin tanımlanması ve anlaşılmasındaki kritik rolünü vurguluyor.

Mevcut disleksi tanımlarını karşılaştıran bu bölümde, disleksinin tanımlanmasında üç temel ilke üzerinde duruluyor: semptom ilkesi, nedensellik ilkesi ve prognoz ilkesi. Disleksinin temel belirtisi, tek kelimeleri doğru ve otomatik bir şekilde okuma ve yazmada yaşanan zorluklardır. First Step ve IDA tanımları, bu okuma zorluğunun beklenmedik olduğunu, çünkü bireyin bu zorluklarla çelişen bilişsel güçlüklere sahip olduğunu veya etkili öğretim almasına rağmen okumayı öğrenemediğini belirtmektedir.

BDA tanımı ve Rose Raporu, beklenmediklik kavramına atıfta bulunmazken, bu durum Kuzey Amerika'ya özgüdür. İncelenen tanımlar arasında yalnızca First Step tanımı, disleksinin bir özelliği olarak zekayı tanımlar. IDA tanımı ise okuma zorluklarının diğer bilişsel değişkenlerle beklenmedik olabileceğini kabul eder.

Disleksinin etiyolojisi konusunda, eski tanımların statik bir etiyoloji belirlemeye çalıştığı eleştirilmektedir. Son tanımlar, etiyolojiyi belirtmemekte ve fonolojik işlemenin kelime okuma zorluklarındaki önemli rolüne vurgu yapmaktadır. Ancak, fonolojik işlem zorlukları, disleksinin belirtileri olarak daha iyi anlaşılmaktadır. Disleksi, genellikle okuma ve yazmada zorluk çeken bireylerde görülmesine rağmen, her bireyde farklılık gösterebilir.

Önerilen yeni disleksi tanımı

Disleksi, genellikle etkili okuma öğretimi ve ek müdahaleler sağlanmasına rağmen, tek tek kelimeleri doğru ve otomatik olarak okuma ve yazma konusunda önemli güçlükler içeren bir öğrenme güçlüğüdür. Disleksideki kelime okuma ve yazma güçlükleri genellikle fonetik işleme güçlükleriyle ilişkilidir, ancak okuma güçlükleri ikinci dil öğreniminden, görme veya işitme sorunlarından veya zihinsel yetersizlikten kaynaklandığında disleksi olarak tanımlanmaz.

Makalede geçen Bazı Kaynaklar

[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6930188/ [2] https://www.widyslexiaroadmap.org/big-picture/what-is-dyslexia [3] https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1263342.pdf [4] https://improvingliteracy.org/brief/defining-dyslexia/index.html [5] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/03054985.2020.1765756 [6] https://www.fcps.edu/academics/academic-overview/special-education-instruction/high-incidence-disabilities-team-k-12-1 [7] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38526758/ [8] https://ojs.cumbria.ac.uk/index.php/step/article/download/399/518