Disleksi Raporunu Almaktan Çekininen Veliler Buraya?

Bazı veliler çocuklarının ileride polis veya subay olamayacakları endişesi ile almıyorlar. Peki bu endişede haklılar mı?

Cevabı

Türkiye'de disleksi gibi öğrenme güçlüğü olan bireylerin polis veya asker olma durumu, genel olarak sağlık koşulları ve güvenlik soruşturmaları ile ilişkilidir. Disleksi, genellikle psikiyatrik bir rahatsızlık olarak sınıflandırılmadığı için, bu durumun doğrudan bir engel teşkil edip etmediği konusunda net bir yargı yoktur. Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü, adayların sağlık durumlarını değerlendirirken çeşitli kriterler kullanmaktadır. Psikolojik muayene sırasında, adayların geçmiş sağlık kayıtları ve mevcut durumları incelenir. Eğer disleksi, bireyin genel işlevselliğini etkilemiyorsa, bu durumun polis veya asker olmasına engel teşkil etmesi beklenmez.

Bu rapor bireyin hayatında aslında iyileşme süreci için güzel bir başlangıçtır. Başka bir deyimle disleksi ile ilgili raporun verilme amacı disleksili bireyin ileride herhangi bir yere müracaatının engellenmesi değil eğitim hayatı boyunca bir takım imkanlardan istifade edebilmesi için bir dayanağa sahip olmasıdır.

Fakat aileler çocukları için bu durumun ileride sorun olabileceğine inanmaktadır. Bu raporlar en fazla 2 yıl yürürlükte kalır ve sonra özel bir düzenleme ile uzatılmadıkça hükmü kalkar. Bireyin sicilinden silinmesi için başvuruda bulunulabilir. Bunun haricinde asla bir soruna neden olmaz.

Peki disleksi raporu almazsanız ne olur?

Esas problem disleksili olduğu halde rapor alınmayan çocuklar için ortaya çıkacaktır. Bu durumda özel eğitim merkezlerine devam etmek için ücret ödemek gerekir. Bazı veliler sırf yersiz bir endişe ile bu şekilde raporsuz yani ücretini ödemek suretyile disleksi merkezlerine kayıt yaptırmaktadır. Eğer raporlu olarak bu merkezlere müracaat edilirse ücretsizdir. Disleksi çocuğun okulu tarafından da resmi olarak bilindiği takdirde kendisine sağlanacak bazı kolaylıklar ve destekleri sağlamakta, ileride gireceği sınavlarda ek süre ve sesli okuma (ya da yasaya bağlı başka kolaylıklar) sağlar. Başka bir deyimle disleksili bir çocuğun durumunun gizlenmesi fayda değil zarar verir.

Eğitim mi Polis olmak mı?

Özünde disleksi polis veya asker olmaya engel bir durum teşkil etse dahi (dediğimiz gibi bu kesin bilinen bir durum değildir ve mevzuat değişkendir) disleksi olduğu teşhis edilen bir çocuğun ileride polis veya asker olamaz endişesi ile bu raporun alınmaması düşünme hatasıdır. Nitekim çocuğun belki de yönelmeyeceği bir mesleğe giremem ihtimaline karşı geri kalan misalen yüz olası diğer mesleğe dair ihtimal ortadan kaldırılmaktadır. Başka bir deyimle yeterli desteği alamamak disleksili bir çocuk için polis olamamaktan daha risklidir.

Disleksililik engellilik mi

Avukat İbrahim Azcan tarafından, Özel Çocuklar Eğitim ve araştırma derneği sitesinde yayınlanan şu yazıya göre

"Disleksi problemi yaşayan çocukları Milli Eğitim Bakanlığı yaşadıkları bu problemden ötürü özgül öğrenme güçlüğü ifadesiyle tanımlanmaktadır. Bu teşhisin konulabilmesi için de % 20 oranında engelli olması öngörülmektedir. Bu tanı Rehberlik Araştırma Merkezleri ya da tam teşekküllü hastanelerden alınabilecek sağlık raporlarıyla konulabilmektedir. Rehberlik Araştırma Merkezleri’nden alınması halinde disleksi problemi yaşayan çocuk okulunda kaynaştırma eğitimine tabi tutulma hakkına sahip olabilmektedir. Hastaneden rapor alınması halinde de özel rehabilitasyon merkezlerinden destek hizmet alabilme olanağına kavuşabilmektedir."

"Disleksi problemi yaşayan çocuklar için engelli ifadesi kullanılması kuşkusuz ki çok doğru olmayan bir ifadedir. Muhtemelen fırsat eşitliği açısından diğer çocuklarla kıyaslandığında dezavantajlı grup içinde yer aldıklarından böylesi bir ifade kullanılmıştır. Ebeveynlerin yaşadıkları en büyük çelişkinin başında çocuklarının geniş hayal dünyaları karşısında böylesi bir nitelendirme onlarda bir kabul edilemezliğe ve bir tepkiye yol açmaktadır."

Dolayısıyla disleksi için hukuken zorlama bir tanım olan "engelli" ifadesinin gerçekle bir ilgisi yoktur. Elbette "engelli" ifadesi bir ayıp veya eksik değil bir durum tanımıdır ancak disleksi için alınan %20 (yazının yazıldığı dönem itibariyle) engelli raporu bir engeli teşkil etmez. Bu konuyu daha iyi anlamak için disleksi_yanilgilar yazısını okuyabilirsiniz.

Rapor Engel midir?

Aynı yazıdan analadığımıza göre, bu disleksi raporu bir engel değildir! Bilakis bu raporu almamak eğitim hayatında önemli bir engel teşkil etmektedir.

"Diğer yandan da her ne kadar engelli nitelendirilse de bu çocuklar için verilen bu rapor hiçbir hak mahrumiyeti yaşamalarına yol açmamakta ve sadece özgül öğrenme güçlüğü yaşayan kişilere tanınan haklara sahip olabilmektedir. Diğer yandan da yasanın öngördüğü hakkın süjesi olabilmek için önemli bir hak elde edilebilme avantajı elde edebilmektedirler."     Okuduğunuz için teşekkür ederim, lütfen bu yazıyı ilgileneceğiniz diğer velilerle de paylaşmayı unutmayın.

Dr. Suat ATAN